انواع حوادث

نگاه اجمالی به حوادث طبیعی در افغانستان

تهدیدات، خطرات و آسیب پذیری
زندگی بشر از بدو پیدایش تا کنون دستخوش اثرات زیانبار بلایا و سوانح طبیعی بوده است. گستردگی اثرات حوادث طبیعی جان و مال، مسکن و مواشی انسان ها را به صورت کلی و قسمی نابود و متضرر نموده و به مقیاس بزرگتر سبب تغییر در شکل گیری و بود و نبود تمدن ها گردیده است. خاطرات و اثرات جانی و مالی بلایای طبیعی به مانند، زلزله، سیلاب، برف کوچ سونامی و طوفان به مانند خاطرات جنگ های خونین و ویرانگر در تاریخ بشر ماندگار شده است.
کشور ما افغانستان نیز از وقوع بلایا طبیعی مستثنی نبوده، این در حالیست که تنوع اقلیمی و خصوصیات منحصر بفرد توپوگرافی این سرزمین سبب گردیده که پوتانسیل بالایی در وقوع حوادث طبیعی داشته باشد و همه ساله بلایای طبیعی چون برف کوچ، سیلاب، لغزش زمین و زلزله، تلفات و خسارات قابل توجهی از خود به جا می گذارد.
امروزه افغانستان در کنار جنگ و نابسامانی های موجود به صورت بسیار جدی با تهدید حوادث طبیعی مواجه بوده و نظر به افزایش نفوس، نبود زیرساخت های استندرد و معیاری، پائین بودن میزان توسعه اقتصادی و اجتماعی، خطرپذیری کشور در برابر حوادث طبیعی به خصوص سیلاب، لغزش زمین، برف کوچ، خشکسالی و زلزله افزایش پیدا نموده است. بنابر وقوع حوادث طبیعی در سطح کشور از سال 1980 میلادی تا کنون بیشتر از 20 هزار نفر تلف و 20 میلیون نفر متضرر گردیده اند. برعلاوه کشور ما با حوادث ناشی از فعالیت های بشری چون آتش سوزی، خطرات ماین و مهمات منفجر ناشده شدیداً مواجه بوده، که عموماً منتج به خسارات پیهم جانی، معیشتی و مالی میگردد.
در دهه گذشته وقوع سیلاب های مدهش و ویرانگر در اکثر ولایات کشور، افزایش شدید دما، خشکسالی های نادر، لغزش زمین و ذوب شدن یخچال ها در ارتفاعات بنابر رونما شدن تاثیرات تغییر اقلیم و گرمایش جهانی نظر به سایر حوادث طبیعی بیشترین دفعات وقوع را در سطح کشور داشته اند. به اساس گزارش IPCC (هیات بین المللی تغییر اقلیم) به احتمال 95 فیصد تا سال 2100 میلادی، افزایش دما بین 2 الی 5 درجه سانتیگراد را در سطح زمین به دلیل انتشار گازهای گلخانه ای شاهد خواهیم بود. این تغییرات تاثیرات متفاوتی را روی متغییرهای هواشناسی و اقلیمی گذاشته و احتمال بروز بحران و فاجعه های غیر قابل جبران در آینده های نزدیک در سطح کشور را بیشتر می سازد. به اساس گزارش جهانی و شاخص های ارزیابی خطر سال 2018، افغانستان در بین 172 کشور دنیا مقام 35 ین را از آن خود ساخته و از طرف دیگر کشور، در منطقه آسیا – پاسفیک بنابر ارزیابی شاخص های Inform Risk، در بلندترین درجه آسیب پذیری در مقابل حوادث طبیعی قرار دارد، روی این ملحوظ دولت جمهوری اسلامی افغانستان مصمم بر تطبیق استراتیژی های جهانی که افغانستان را در امور مدیریت کاهش خطرپذیری در برابر به حوادث کمک نماید، بوده و همچنان متعهد بر تطبیق اولویت های چهار چوب بین المللی سندای در کشور است. پس از امضای این سند توسط دولت جمهوری اسلامی افغانستان، وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث، استراتیژی ملی کاهش خطر پذیری حوادث را تهیه و تدوین نمود، که با عملی سازی این استراتیژی توانایی پیشگیری و آمادگی در برابر حوادث در سطح کشور افزایش پیدا خواهد کرد. پلتفورم ملی نیز از طرف جمهوری اسلامی افغانستان مطابق توصیه چارچوب جهانی سندای 2015 تا 2030 نیز به امضا خواهد رسید، که مطابق به آن تمامی وزارت ها و ادارات مرتبط در جهت کاهش خطر حوادث نقش خود را برای تطبیق چارچوب سندای ایفا خواهند کرد. بدین ترتیب تا کنون گزارش ملی طی سه مرحله از سوی وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث در سیستم گزارش دهی جهانی سندای ارائه شده و از طرف UNDRR به عنوان کشور نمونه درین خصوص معرفی شده است.
بنابر تاثیرات تغییر اقلیم، منابع طبیعی افغانستان که زندگی اکثریت ساکنین کشور به آن وابسته است با تهدیدات جدی مواجه بوده و شتاب بیشتر این تغییرات روند پیشرفت و ترقی را در کشور به شدت تحت تاثیر قرار میدهد.  از طرف دیگر سطح پایین انکشاف اجتماعی – اقتصادی، کشور را در برابر اثرات حوادث طبیعی آسیب پذیرتر ساخته و تداوم چندین دهه جنگ و منازعه، میکانیزم کنترول Coping mechanism)) و ظرفیت های حفاظتی را آسیب رسانده است.
به صورت عمومی  به علت صعب العبور بودن اکثر راه های مواصلاتی کشور، وقوع حوادث طبیعی مصیبت بار بوده و همواره سبب ایجاد نیازمندی های شدید بشری میگردد. کوه های هندوکش بخشی از کوه های همالیا، کشور را به وادی های هموار جنوب و شمال و ارتفاعات مرکزی تقسیم می نماید. آب و هوا در افغانستان از اقلیم بری به نیمه بری متغییر بوده  و تفاوت فاحش درجه حرارت ناشی از تاثیرات تغییر اقلیم نظر به ارتفاع منطقه از سطح بحر همراه با فصول گرم و سرد محسوس است.
حوادث طبیعی ای را که افغانستان بیشتر در معرض تهدید و وقوع آن ها قرار دارد، قرار ذیل بررسی گردیده اند؛